Serbšćina we wučbje
K wobknježenju a nałožowanju rěče słuša tež pisanje a čitanje, štož maćernorěčne dźěći, dźěći z WITAJ-skupinow a přidružnicy w zakładnej šuli wuknu – a to němsce runje tak kaž serbsce.
Zakładna myslička je jednora: čim intensiwniši, dlěši a wobstajniši je kontakt k jednej rěči, ćim wjetše su zamóžnosće, so w tutej rěči zwuraznić. Tohodla je wažne a rozsudne, zo šulerjo w šuli přewažnje serbsce rěča – nic jenož w rěčnych předmjetach, ale cyły dźeń.
Móžnosć k tomu skići koncept 2plus, po kotrymž wuwučuje so w Sakskej na 9 zakładnych šulach, 6 wyšich šulach a jednym gymnaziju.
Po tutym koncepće wuwučuje so w Sakskej na serbskich šulach. „2“ steji za dwě rěči – serbšćinu a němčinu –, „plus“ za dalše cuze rěče.
W serbsko-němskim šulskim wobswěće a z nawuknjenjom dalšich rěčow nazhonja šulerjo hižo w šuli zhromadnosć a wšelakorosć kulturow a kak so tute wšědny dźeń mjez sobu wobwliwuja. Tole spěchuje zahe tolerancu, česćownosć a skedźbnosć napřećo druhim.
Dwě rěči – hač k abiturje
Šulerjo pohibuja so w šuli w awtentiskim serbskorěčnym rumje: Tomu přinošuja fachowa wučba, cyłodnjowske poskitki, projekty a zarjadowanja.
Na serbskich wyšich šulach a na gymnaziju so z tutym konceptom pokročuje. Wučba wostanje dale dwurěčna a wobswět šulerjow do dalokeje měry serbski. Wučbne plany a kubłanske zaměry wostanu samsne, kaž na wšitkich druhich zjawnych šulach. Wotzamknjenja su identiske.
To wosebite: Sakscy šulerjo smědźa swoje pruwowanske nastawki w 10. lětniku w němčinje abo serbšćinje pisać. Nimo toho je serbšćina oficialny pruwowanski předmjet za abituru.
Durje k serbskim šulam su kóždemu dźěsću wotewrjene
Naš zaměr je, telko dźěćom a młodostnym kaž móžno přistup k serbskim šulam zmóžnić. Šěroko rozpřestrěty sydlenski rum žada sej při tym wot staršich a šulerjow zdźěla wulku zwólniwosć, daloke puće na so wzać.
Mjeztym zo mamy zakładne šule hišće w dosahacej měrje w bliskosći bydlenskich městnow, je jenički serbski gymnazij Sakskeje w Budyšinje. Z tuteje přičiny bu internat zarjadowany, kotryž skići šulerjam wot 5. hač do 12. lětnika nachwilne doma w serbskorěčnej atmosferje.
Posrědkowanje serbšćiny w šulach Swobodneho stata Sakska
Wotpowědnje § 2 Sakskeho šulskeho zakonja poskićuje so serbšćina w šulach serbskeho sydlenskeho ruma
- jako wuwučowanska rěč (w statusu maćeršćina resp. druha rěč) a / abo
- jako wuwučowanski srědk (w statusu cuza rěč).
We wšitkich sakskich šulach maja so zakładne znajomosće wo stawiznach a kulturje Serbow posrědkować.
Po koncepće 2plus wotměwa so šulske žiwjenje we wšěch šulskich družinach přewažnje serbsce, zo bychu so šulerjam hižo w šuli optimalne móžnosće nałožowanja serbskeje rěče skićeli.
Šule, kotrež po tutym koncepće dźěłaja, su wšitkim dźěćom wotewrjene, kotrychž starši sej wopyt tutoho kubłanišća přeja a so z wotpowědnymi zaměrami identifikuja.
Zhońće wjace wo tym, kak je wučba na šulsku družinu přesahowacych dwurěčnje serbsko-němskich šulach po koncepće 2plus organizowana.
Na zakładnymaj šulomaj w Slepom a Wojerecach dźěłaja w kóždym lětniku jednotliwe skupiny resp. rjadownje po mjenowanym koncepće.
Koncept 2plus w zakładnej šuli
Alfabetizowanje šulerjow w zakładnej šuli wotměwa so při tutym koncepće w zasadźe w maćeršćinje, při čimž starši sami rozsudźa, hač alfabetizuja so jich dźěći serbsce abo němsce. Alfabetizowanje w druhej rěči wotměwa so paralelnje, tak zo šulerjo wobaj alfabetaj hłownje w běhu 1. lětnika nawuknu.
Předmjety serbšćina, němčina a wěcna wučba so jako maćernorěčna wučba w serbšćinje resp. w němčinje w formje skupinskeje wučby podawaja. Kóžda šula rjaduje w swójskej pedagogiskej zamołwitosći, kak so konkretne rozdźělenje wučbnych hodźin w serbšćinje / w němčinje realizuje. Maćernorěčni serbscy šulerjo wuwučuja so tež w dalšich předmjetach serbsce, wšitkim dalšim šulerjam posrědkuje so tuta wučba bilingualnje.
Na zakładnymaj šulomaj w Barće a Kulowje realizujetej so wosebitej šulskej projektaj k profilowanju šule z wusměrjenjom na přiměrjenje ke konceptej 2plus.
Koncept 2plus we wobłuku wyšeje šule a gymnazija
Po tutym koncepće wuwučuje so na serbskich wyšich šulach a na serbskim gymnaziju nimo wučby serbšćiny w dalšich třoch předmjetach serbsce. W dalšich wuzwolenych předmjetach podawa so wučba w modulach bilingualnje. Wo kotre předmjety so při tym jedna, rozsudźi kóžda šula w swójskej pedagogiskej zamołwitosći.
Serbšćina jako cuzorěčna wučba
Na wšelakich zakładnych a wyšich šulach kaž tež na dwěmaj gymnazijomaj serbskeho sydlenskeho ruma Sakskeje poskićuje so serbšćina jako cuza rěč.
Na šulach ze serbšćinu w statusu cuzeje rěče wuwučuje so w 1. lětniku jedna hodźina serbšćiny, wot 2. do 4. lětnika su to tři hodźiny serbšćiny.
- kontakty k sakskim šulam z wučbu serbšćiny
- kontakty k hortam ze serbskorěčnym poskitkom